INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY INTERNETOWY POLSKI SŁOWNIK BIOGRAFICZNY
iPSB
  wyszukiwanie zaawansowane
 
  wyszukiwanie proste
 
Biogram Postaci z tego okresu
 Aureli Serda-Teodorski     
Biogram został opublikowany w latach 1995-1996 w XXXVI tomie Polskiego Słownika Biograficznego.
 
 
 
Spis treści:
 
 
 
 
 

Serda-Teodorski Aureli (1860 – ok. 1943), pułkownik armii austro-węgierskiej, generał dywizji tytularny WP. Ur. 25 IV w Tarnowie, był synem Teodora Serdy, adwokata, i Aurelii z Kozdrańskich.
W r. 1879 S. ukończył gimnazjum tarnowskie z wyróżnieniem. W l. 1879–81 studiował prawo na uniwersytecie w Wiedniu i na UJ w Krakowie. Przerwał studia w r. 1881 i wstąpił ochotniczo do armii austro-węgierskiej. W r. 1882 po odbyciu jednorocznej służby w austriackim 1. p. ułanów w Krakowie, zdał egzamin oficerski i został mianowany podporucznikiem kawalerii. W r. 1884 awansował na porucznika. Od 1 V 1889 do 1 VII 1894 był adiutantem osobistym dowódcy 13. korpusu. W r. 1895 uczęszczał do Szkoły Korpuśnej w Przemyślu, którą ukończył z wyróżnieniem, po czym powrócił do pułku ułanów jako dowódca szwadronu. W dn. 1 XI 1895 awansował na rotmistrza. Po zdaniu z odznaczeniem egzaminu na oficera sztabowego 1 V 1905 awansowany na majora, został wykładowcą w Szkole Korpuśnej w Wiedniu (grudzień 1905 – lipiec 1909). Następnie przeniesiony został do 1. p. dragonów w Wiedniu na dowódcę II szwadronu. Dn. 1 XII 1912 awansował na podpułkownika, zaś 14 XI 1914 – na pułkownika, otrzymując jednocześnie nominację na dowódcę pułku.
Podczas pierwszej wojny światowej S. odbył na czele pułku w składzie 9. dyw. kawalerii wszystkie kampanie na froncie rosyjskim w Królestwie, na Litwie i Wołyniu. W r. 1916 został nobilitowany za zasługi bojowe z przyznaniem nazwiska Teodorski, które stało się drugim członem jego nazwiska. Po kontuzji odniesionej pod Tobołami nad Stochodem 12 XII 1916 otrzymał dowództwo grup przeszkolenia kawalerii dywizji w Krymnie, a od 8 V 1917 dowództwo przeszkolenia uzupełnień jazdy dla całego frontu.
W dn. 4 II 1918 S.-T. został inspektorem wyszkolenia 7. armii i komendantem obozu wojskowego w Huszt na Węgrzech, gdzie przebywali internowani legioniści polscy z II Brygady Legionów Józefa Hallera, którym groził sąd wojenny. Za okazywaną im przychylność S.-T. 1 IV t.r. został przeniesiony na niższe stanowisko do jednostki na terenie Czech, a w czerwcu t. r. został skierowany na front włoski. Tutaj dowodził kolejno: XXIV brygadą strzelców konnych (14 VI – 25 VII 1918), XXXIV brygadą piechoty (25 VII – 25 VIII t.r.) i 12. dyw. strzelców konnych (26 VIII – 12 XI t.r.).
W WP służył S.-T. od 10 I 1919, początkowo jako dowódca rezerw armii «Wschód», dowodzonej przez gen. Tadeusza Rozwadowskiego. Następnie w czasie walk polsko-ukraińskich został dowódcą oddziału wchodzącego w skład grupy gen. Zygmunta Zielińskiego. Dn. 27 I 1919 objął po nim dowództwo samodzielnej Grupy Operacyjnej «Gródek Jagielloński», której zadaniem była obrona linii kolejowej Lwów–Przemyśl. S.-T. walczył m. in. pod Kiernicą, Lubieniem Wielkim i Małym oraz Bratkowicami. W trakcie walk 28 II został ranny, przebywał na leczeniu w szpitalu wojskowym w Krakowie (1 III – 15 IV), a następnie na urlopie zdrowotnym (15 IV – 4 VI). Z dn. 1 VI 1919 awansował na generała brygady. Wysłany do Francji, od 11 VI S.-T. został zastępcą dowódcy 3. Dyw. Strzelców Polskich armii gen. J. Hallera. Z dywizją tą powrócił do kraju. Dywizję najpierw skierowano nad granicę Prus Wschodnich, a potem wysłano na Front Wołyński, gdzie brała udział w kampanii letniej, m. in. w walkach nad Horyniem; we wrześniu t. r. dywizję rozwiązano.
W dn.15 IX 1919 S.-T. został przydzielony do Inspektoratu Frontów, zaś 22 V 1920 mianowany generałem do szczególnych poruczeń przy Naczelnym Dowództwie jako szef Polskiej Misji Wojskowej przy Rządzie Ukraińskiej Republiki Ludowej atamana S. Petlury. Następnie był kolejno: zastępcą generalnego inspektora jazdy (do marca 1921) i do maja 1921 zastępcą dowódcy Okręgu Generalnego Nr VII w Poznaniu oraz jednocześnie kierownikiem kursów informacyjnych dla wyższych oficerów jazdy. Z dn. 31 V 1921 S.-T. został przeniesiony w stan spoczynku i awansowany na tytularnego generała dywizji. Ponownie powołany do czynnej służby w WP 3 X 1922, został mianowany komendantem Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie. Na tym stanowisku dbał głównie o dyscyplinę wśród oficerów, nie wtrącał się natomiast do spraw wyszkolenia, które do niego nie należały. Opracował Savoir vivre dla młodych oficerów dyplomowanych (powiel.). Definitywnie przeszedł w stan spoczynku z dn. 30 IX 1925. W l. 1925–36 mieszkał w Warszawie i Poznaniu.
S.-T. był kierownikiem Koła Naukowego Oficerów Sztabu Generalnego, prezesem Tow. Wiedzy Wojskowej (1922–3) i Ligi Obrony Powietrznej i Przeciwgazowej w Poznaniu, członkiem pierwszego zarządu Tow. Geograficznego w Poznaniu (działającego od r. 1928), pierwszym prezesem honorowym Stow. Polsko-Jugosłowiańskiego w Poznaniu. W l. 1924–5 wchodził w skład Komitetu Honorowego „Przeglądu Kawaleryjskiego”. Na jego łamach opublikował artykuły: o reorganizacji kawalerii (1927 nr 2), Omówienie regulaminu kawalerii (tymczasowego) (1927 nr 6). W miesięczniku „Bellona” ogłosił m. in. artykuły: Elementarne ćwiczenia bojowe (T. 6: 1922 z. 1, 2), Przyczynek do wyszkolenia żołnierza ([T.] 1: 1919 z. 5), Studium polskiego regulaminu kawalerii z roku 1922 (T. 14: 1924 z. 1), Wnioski w sprawie regulaminu piechoty cz. II (T. 26: 1927 z. 3). Ogłosił też Der letzte Kampf der k. k. 12. Reitenden Schützendivision (w „Militärwissenschaftliche Mitteilungen” 1928). Redagował dział wojskowy „Dziennika Poznańskiego”. Był autorem licznych recenzji i sprawozdań naukowych z teorii wojskowości.
W listopadzie 1936 S.-T. emigrował z rodziną do Jugosławii i osiadł w miejscowości Susak w Chorwacji, skąd pochodziła jego żona. Tam zmarł ok. 1943 r. Nie jest znana dokładna data jego śmierci i miejsce pochowania. Odznaczony był m.in.: Orderem Virtuti Militari V kl., czterokrotnie Krzyżem Walecznych, Medalem 10-lecia Odzyskania Niepodległości, Odznaką honorową «Orląt» za obronę Lwowa, francuską Legią Honorową III kl., jugosłowiańskim Orderem Orła Białego III kl., Orderem Korony Jugosłowiańskiej II kl., Wielką Wstęgą Korony Rumuńskiej I kl, Luksemburskim Krzyżem Korony Dębowej V kl., Niemieckim Orłem Żelaznej Korony III kl. z Mieczami, Krzyżem Zasługi II kl. z Mieczami, Bawarskim Orłem Wojskowym Zasługi II kl. z Mieczami, Krzyżem Żelaznym II kl., Wojskowym Krzyżem Karola.
Żonaty od r. 1893 z Chorwatką Petronilą de Sladović, miał z nią S.-T. dwie córki: Beatę (ur. 1898) i Teodorę (ur. 1900) oraz syna Józefa.

Łoza S., Bellona. Bibliografia dziesięciolecia 1918–1927, W. 1928; Różycki M., Bellona. Bibliografia dziesięciolecia 1928–1937, W. 1938; Enc. Wojsk., VII; Kryska-Karski–Żurakowski, Generałowie, Wyd. popr. i uzup., W. 1991 (fot.); Łoza, Czy wiesz, kto to jest?; Słownik polskich towarzystw naukowych, W. 1990 II cz. 1, 1994 cz. 2; Stawecki P., Słownik biograficzny generałów Wojska Polskiego 1918–1939, W. 1994; Suchcitz A., Generałowie wojny polsko-sowieckiej 1919–1920. Mały słownik biograficzny, Białystok 1993 s. 70–1; Godyń Z., Lista generałów i dowódców kawalerii i broni pancernej, „Przegl. Kawalerii i Broni Pancernej” (Londyn) T. 10: 1975 nr 78 s. 537; Rocznik oficerski, W. 1923, 1924, 1928; – [Bartosz W.], Gen. dyw. Aureli Serda-Teodorski (1860–1943), „Polska Zbrojna” 1992 nr 131 s. 4; Hubert W., Zajęcie Małopolski Wschodniej i Wołynia w roku 1919, Lw.–W. 1928 s. 105–7; Kozłowski M., Między Sanem a Zbruczem. Walki o Lwów i Galicję Wschodnią 1918–1919, Kr. 1990 s. 236; Östereich-Ungarns letzter Krieg 1914–1918, Bd. 7.: Das Kriegsjahr 1918, Wien 1933 s. 618; Sopotnicki J.. Kampania polsko-ukraińska, Lw. 1921 s. 84, 89, 90, 107; W 50-lecie powstania Wyższej Szkoły Wojennej w Warszawie, Oprac. W. Chocianowicz, Londyn 1969; – Panas J., My II Brygada, Kat. 1929 s. 225, 227, 229, 230; tenże, Rarańcza–Huszt–Marmaros-Sziget, Lw. 1928 s. 37, 39–41, 45, 46; Porwit M., Spojrzenia poprzez moje życie, W. 1986 s. 305; Romer J., Pamiętniki, Lw. 1938 s. 251; Romeyko M., Przed i po maju, W. 1967 I; – „Polska Zbrojna” 1922 nr 272 s. 3; – CAW: sygn. Ap 17909, sygn. VM 20–1445, sygn. KZ 25–75, sygn. Odrzucony 71035.
Jerzy Adam Radomski

 

 
 

Chmura tagów

 
Za treści publikowane na forum Wydawca serwisu nie ponosi odpowiedzialności i są one wyłącznie opiniami osób, które je zamieszczają. Wydawca udostępnia przystępny mechanizm zgłaszania nadużyć i w przypadku takiego zgłoszenia Wydawca będzie reagował niezwłocznie. Aby zgłosić post naruszający prawo lub standardy współżycia społecznego wystarczy kliknąć ikonę flagi, która znajduje się po prawej stronie każdego wpisu.

Media

 
 
 

Postaci z tego okresu

 

w biogramy.pl

 
 

Grzegorz Fitelberg

1879-10-18 - 1953-06-10
dyrygent
 

Wanda Gertz

1896-04-13 - 1958-11-10
działacz niepodległościowy
 
więcej  

Postaci z tego okresu

 

w ipsb

 

Stanisław Hankiewicz

1877-02-11 - 1928-03-14
jezuita
 

Bernard Stanisław Śliwiński

1883-07-05 - 1941-12-17
prawnik
 
więcej  
  Wyślij materiały Wyślij ankietę
 
     
Mecenas
 
Uzywamy plików cookies, aby ułatwić Ci korzystanie z naszego serwisu oraz do celów statystycznych. Jeśli nie blokujesz tych plików, to zgadzasz się na ich użycie oraz zapisanie w pamięci urządzenia. Pamiętaj, że możesz samodzielnie zarządzać cookies, zmieniając ustawienia przeglądarki.
Informację o realizacji Rozporządzenia o Ochronie Danych Osobowych (RODO) przez FINA znajdziesz tutaj.